“Slang” - tiếng lóng không còn quá xa lạ đối với người dùng ngôn ngữ. Trong quá trình dịch báo, làm phụ đề cho các video giải trí, ca khúc âm nhạc hay thậm chí là trong quá trình phiên dịch song song, tiếng lóng trở nên gần gũi và phổ biến hơn bao giờ hết. Vậy làm sao để dịch “tiếng lóng” chuẩn mà không làm mất đi văn phong và ngữ điệu của người muốn truyền tải (văn bản nguồn)?

Trong bài viết này Sao Khuê sẽ đưa ra một số mẹo hay để bạn có thể khéo léo xử lý các tình huống có sử dụng tiếng lóng nhé!

1. Tiếng lóng là gì? 

Slang - tiếng lóng là những từ, cụm từ hay cách diễn đạt không trang trọng trong văn nói và thường được dùng khi giao tiếp trong một nhóm người nào đó.

Nói cách khác, slang words là những từ ngữ/ cụm từ/ câu nói được sử dụng thể hiện sự gần gũi, thân mật giữa những người thân thiết với nhau.

Ví dụ:

• Go for it. (Thử xem đi.)

• It beats me. (Chịu. Tôi không biết.)

• Lighten up! (Vui lên nào!)

2. Sự ảnh hưởng của tiếng lóng trong dịch thuật

Nhìn chung, ngôn ngữ trong các văn bản thông thường sẽ có xu hướng dễ dịch hơn tiếng lóng. Một người biên dịch viên có thể là người có nhiều thời gian để nghiên cứu và tìm ra một bản dịch hay cho từ lóng, nhưng điều đó lại trái ngược hoàn toàn so với người phiên dịch viên, bắt buộc họ phải nảy số nhanh trong quá trình dịch, hiểu người nói và hiểu tình huống làm sao để chọn ngôn từ không bị khập khiễng. 

Ví dụ, trong văn bản nguồn (source language) có câu  “There’s not enough room to swing a cat” nếu dịch thông thường theo cách dịch xuôi sẽ được hiểu là “Không có đủ chỗ để đung đưa một con mèo”.  Nhưng không phải bản chất đó là “họ đang ám chỉ một không gian chật chội”. Tuy nhiên, một người đọc hay nghe có thể không hiểu cụm từ này trừ khi nó được dịch sang một thành ngữ tương tự trong văn bản đích. Một dịch giả chuyên nghiệp cần nắm vững cả ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích để tìm ra chiến lược dịch phù hợp cho các cách diễn đạt tiếng lóng trong từng hoàn cảnh.

Quá trình dịch phổ biến nhất cho tiếng lóng liên quan đến việc sử dụng các cụm từ có nghĩa tương tự trong ngôn ngữ đích. Điều này giúp người dịch duy trì giọng điệu và ý nghĩa của văn bản nguồn. Tuy nhiên, nó cũng yêu cầu họ sử dụng một cách diễn đạt với nghĩa đen khác. 

Chẳng hạn, nếu bạn đang cố dịch từ “cool” sang tiếng Tây Ban Nha, thì bạn cần tìm từ thích hợp cho tình huống cụ thể đó, sẽ chỉ có một số từ tương tự trong tiếng Tây Ban Nha, nhưng không có từ nào khớp chính xác hoàn toàn so với từ “cool” trong tiếng Anh.

3. Các phương pháp áp dụng trong quá trình dịch tiếng lóng?

Tương đồng về văn hóa 

Thay thế tiếng lóng của ngôn ngữ gốc bằng một từ hoặc cụm từ của ngôn ngữ đích thể hiện cùng một ý nghĩa cơ bản cũng như cùng một giá trị cảm xúc.

Nói giảm, nói tránh

Việc nói giảm, nói tránh giúp tập trung vào việc giảm tính thô tục hoặc xúc phạm của tiếng lóng trong phiên bản dịch của văn bản nguồn. Điều này có thể giúp làm cho nội dung phù hợp và dễ hiểu hơn đối với đối tượng mục tiêu.

Dịch nguyên văn

Dịch nguyên văn chính xác như tên gọi của nó: dịch một cụm từ tiếng lóng từng từ một. Phương pháp này hiệu quả đối với một số cụm từ, nhưng những cụm từ khác có thể bị mất hoàn toàn trong bản dịch.

Thay đổi phong cách

Thay đổi văn bản ngôn ngữ đích trong quá trình dịch theo cách cho phép người dịch thể hiện ý nghĩa tiếng lóng gốc và sự tinh tế ở một hình thức không hoàn toàn giống nhau. Thông thường, đây là cách phổ biến nhất để dịch tiếng lóng.

Khai trừ 

Loại bỏ hoàn toàn tiếng lóng nguồn ra khỏi văn bản khi nó không bổ trợ thêm giá trị ngữ cảnh cho văn bản đó.

Dịch thuật là một quá trình đòi hỏi sự nghiên cứu, tìm hiểu không chỉ trên mặt nổi của ngôn từ, bạn không chỉ đơn thuần chuyển đổi từng từ ngữ từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, mà để dịch chính xác, bạn cần hiểu rõ nét văn hóa đằng sau mỗi câu chữ. Điều này đồng nghĩa với việc bạn phải nhuần nhuyễn các yếu tố như từ lóng, thành ngữ, và đôi khi là các câu đùa nữa. Tiếng lóng sẽ tạo thêm sự mới mẻ và phù hợp cho một ngôn ngữ. Dịch chính xác tiếng lóng sẽ làm cho nội dung bản dịch của bạn trở nên dễ hiểu hơn.

Xem thêm: Bí kíp bỏ túi nghề dịch