Bản dịch nào là bản dịch đầu tiên trong lịch sử? Cuốn sách hay trang web nào được dịch nhiều nhất trên thế giới? Những bản dịch nào có tầm ảnh hưởng lớn nhất đến xã hội? Nếu như bạn đã từng phân vân hay trăn trở về những câu hỏi trên thì đây là lúc bạn tìm ra sự thật.

Không cần phải chờ đợi thêm nữa, những sự thật về dịch thuật dưới đây sẽ khiến bạn phải bất
ngờ và bạn sẽ được mở rộng tầm mắt về một thế giới dịch thuật đáng kinh ngạc.

10. Bản dịch đầu tiên trong lịch sử là Sử thi Gilgamesh

Đứng đầu trong danh sách là tác phẩm dịch thuật lâu đời nhất: Sử thi Gilgamesh, tác phẩm văn học lâu đời nhất của loài người còn tồn tại cho đến ngày hôm nay. Nhóm tác giả viết tác phẩm bằng tiếng Sumer, sử dụng hệ chữ viết hình nêm cổ đại. Hệ chữ hình nêm đã xuất hiện ở vùng Lưỡng Hà trong khoảng 2700 năm trước Công Nguyên.

Các bản dịch Sử thi Gilgamesh sang ngôn ngữ châu Á là những tác phẩm dịch viết lâu đời nhất được biết đến. Những tác phẩm này được dịch sang các ngôn ngữ châu Á trong khoảng 2000 năm trước Công nguyên. Mặc dù sự kiện này khiến chúng ta nghĩ rằng dịch viết đã có từ rất lâu, tuy nhiên, dịch nói thậm chí còn xuất hiện lâu hơn trước đó.

09. Ngành dịch thuật ngày nay có trị giá 40 tỷ đô

Theo ước tính, hiện trên thế giới có khoảng 300.000 dịch giả chuyên nghiệp. Với số lượng lớn những người hành nghề tự do, việc đưa ra con số chính xác là việc làm không hề dễ dàng chút nào. Nhiều người trong số đó hiện đang làm việc cho 26.104 các nhà cung cấp dịch vụ ngôn ngữ mang tính chất thương mại.

Ước tính trong năm ngoái ngành dịch thuật đạt doanh thu ở mức 40 tỷ đô trên toàn cầu, và vẫn còn tiếp tục tăng lên.


Năm ngôn ngữ được dịch ra phổ biến nhất là:
     • Tiếng Đức
     • Tiếng Pháp
     • Tiếng Tây Ban Nha
     • Tiếng Anh
     • Tiếng Nhật

Và năm ngôn ngữ được dịch nhiều nhất là:
     • Tiếng Anh
     • Tiếng Pháp
     • Tiếng Đức
     • Tiếng Nga
     • Tiếng Ý

Thống kê này cho chúng ta thấy người Đức thực sự yêu thích đọc sách. Có rất nhiều sự kiện và số liệu thống kê tương tự tại trang web Index Translationum của UNESCO

08. Trang chủ của Trang Web Nhân chứng Giê-hô-va (Jehovah’s Witnesses) được dịch nhiều nhất trên thế giới

Chính xác là thế đấy. Trang web được dịch nhiều nhất không phải là website của những tập đoàn hàng đầu như Apple (phục vụ khách hàng với 128 ngôn ngữ và phương ngữ), cũng không phải là Wikipedia với 43 triệu trang, phục vụ độc giả của 286 thứ tiếng khác nhau.

Bạn cũng có thể nghĩ trang web được dịch nhiều nhất là trang web hàng đầu về tôn giáo trên thế giới. Tuy nhiên, sự thực không phải như vậy, bởi lẽ, trang web của Tòa Thánh Vatican cũng chỉ được dịch sang 9 ngôn ngữ, bao gồm tiếng Anh và tiếng Latin.

Trang web chính thức của Nhân chứng Giê-hô-va, một giáo phái mới của người Mỹ về lịch sử, được dịch ra rất nhiều thứ tiếng với số lượng còn lớn hơn cả những con số trên cộng lại. Những bản báo cáo gần đây và trong năm ngoái đều chỉ ra rằng website Nhân chứng Giê-hô-va được dịch ra hơn 780 thứ tiếng!
 

Tại thời điểm viết bài này, thống kê cho thấy có 913 lựa chọn ngôn ngữ xuất hiện trên trang web này, trong đó bao gồm nhiều ngôn ngữ ít được biết đến như tiếng Hà Lan Pennsylvania, một vùng của Mỹ trước kia là thuộc địa của Đức (không phải Hà Lan); ngôn ngữ kí hiệu Zimbabwe; và rất nhiều biến thể khác nhau của tiếng Thái.

Dù là một tôn giáo còn khá mới và nhỏ, nhóm Nhân chứng Giê-hô-va rất hay được nhắc đến trong các sự thật về dịch thuật trên thế giới. Họ thực hiện nhiệm vụ truyền bá đức tin đến mọi ngóc ngách trên thế giới. Và để thực hiện điều đó, việc tận dụng dịch thuật ngôn ngữ đang tích cực được thực hiện.

Bên cạnh sự thật trong ngành dịch thuật, những điều trên cho thấy công việc truyền giáo có thể nhận được sự tiếp nhận rộng rãi, đáng được ca ngợi hoặc cũng có thể bị coi như một hình thức thực dân hóa, tàn phá văn hóa, tùy thuộc vào sự đồng cảm tôn giáo của bạn.

07. Cuốn sách được dịch nhiều nhất là Kinh Thánh

Với tình yêu ngôn ngữ, không lạ gì khi những tác phẩm của giáo phái Nhân chứng Giê-hô-va là một trong số những tác phẩm được dịch nhiều nhất trên thế giới. Cánh tay xuất bản của giáo pháí, Hội Tháp Canh, xuất bản rất nhiều tập sách và luận văn ngắn về tôn giáo.

Bạn có biết rằng trong top 10 những tác phẩm được dịch nhiều nhất trong lịch sử thì có 7 trong số đó là tác phẩm xuất bản của Hội Tháp Canh?
3 tác phẩm trong danh sách 10 tác phẩm được dịch nhiều nhất mọi thời đại bao gồm:

     • Kinh Thánh: tác phẩm được dịch nhiều nhất trong lịch sử sang 554 thứ tiếng (một số cuốn trong bộ Kinh Thánh còn được dịch sang 2932 thứ tiếng).


    • Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của Liên Hợp Quốc: được dịch sang 462 thứ tiếng.

    • Hoàng tử bé của tác giả Antoine de Saint-Exupéry: được xuất bản lần đầu vào năm 1943, đây là cuốn tiểu thuyết được dịch nhiều nhất trên thế giới, với 300 bản dịch ở các ngôn ngữ khác nhau. Tuy nhiên, bức tranh con voi nằm trong miệng một con rắn trong tác phẩm thực sự không cần dịch một chút nào!

Những sự thật về dịch thuật liên quan tới các tác phẩm và tác giả có công trình được dịch nhiều nhất thì luôn luôn hết sức thú vị. Sau đây là danh sách những tác giả có tác phẩm được dịch nhiều nhất:

     • Agatha Christie
     • Jules Verne
     • William Shakespeare

06. Lễ Thánh Giê-rô-mi là là Ngày Quốc tế Dịch thuật

Thánh Giê-rô-mi là một dịch giả có tiếng tăm trong lịch sử Thiên Chúa Giáo. Ông đã dịch Kinh Thánh Cưu Ước trực tiếp từ tiếng Do Thái sang tiếng Latin. Ngày thánh Giê-rô-mi, ngày mất của ông vào ngày 30 tháng 9, trở thành ngày Quốc tế Dịch thuật.

Là vị thánh bảo trợ của ngành dịch thuật, Thánh Giê-rô-mi đã vượt lên trên tôn giáo. Sự nghiệp của ông hết sức phong phú với các tác phẩm và công trình dịch thuật, tạo nên một câu chuyện thú vị cho ngành dịch thuật.

What is history's earliest recorded translation? Which book or website is the most translated in the world? What translations have had the greatest impact on society? If you’ve ever gazed out the window and pondered such questions about translation, join the club!

And look no further, because these translation facts will blow your mind and open your eyes to the amazing world of translation:

10. History’s First Translation was The Epic of Gilgamesh

First on the list of translation facts is the most ancient: The Epic of Gilgamesh is the oldest surviving literary work from the human endeavor. The authors wrote in Sumerian, using an ancient cuneiform writing system. Cuneiform writing emerged in Mesopotamia around 2700 BCE.


Translations of Gilgamesh into Asiatic languages are the oldest known translations from one writing system to another. They were translated into Asiatic languages around 2000 BCE. While that makes translation a pretty old profession, verbal
interpretation predates even that.

09. Translation Today is a Nearly $40 Billion Industry

An estimated 300,000 professional translators work in the world today. It’s hard to get
an exact count, because many are freelance workers. Some, however, work for one of
Earth’s 26,104 commercial language service providers.

Last year’s estimates put the industry’s annual revenue at $40 billion worldwide, and
growing fast.

The five most common target languages are:
     • German
     • French
     • Spanish
     • English
     • Japanese


And the top five origin languages are:
     • English
     • French
     • German
     • Russian
     • Italian

It looks like the Germans sure do love to read! There are a wealth of similar translation facts and statistics available at UNESCO’s amazing Index Translationum site.

08. The World’s Most Translated Website is the Jehovah’s Witnesses’ Homepage

You read that right. The most translated website isn't a corporate leader like Apple, whose website serves customers in 128 languages and regional dialects. Nor is it Wikipedia, with its 43 million pages, which you can read in 286 languages.

Or perhaps you thought it might be a world religious leader. The Vatican’s website, however, only translates into nine languages, including English and Latin.

The official website of the Jehovah’s Witnesses, an historically recent American sect, has more than all of these combined. Reports as recent as last year say the Jehovah’s Witnesses website translates into over 780 languages!



At the time of this writing, they list 913 language options on their website. That’s including obscurities like Pennsylvania Dutch, which is a colonial American form of German (not Dutch); Zimbabwe Sign Language; and seven variations of Thai.

Though it’s a small and fairly new religion, Jehovah’s Witness groups are prominent in the world of translation facts. They’re on a mission to spread their faith to every corner of the globe. And they’re making active use of language translation to achieve their goals.

Among translation facts, this one reveals a missionary zeal that might come off as laudably inclusive outreach or devastatingly colonial proselytizing, depending on your religious sympathies.

07. The World’s Most Translated Book is The Bible

With the Jehovah’s Witnesses’ love of languages, it should come as no surprise that their publications are some of the most translated in the world. Their publishing arm, the Watchtower Society, produces immense volumes of books and tracts.

But did you know that of the top ten most translated texts in history, a full seven of them are Watchtower Society publications?

The remaining three in the all time top ten most published works are:

      • The Bible: the single most translated text in history, available in 554 languages (although some individual books of the Bible are translated into as many as 2,932 languages)

     • The UN’s Universal Declaration of Human Rights: translated into 462 languages

   • The Little Prince by Antoine de Saint-Exupéry: first published in 1943, it’s the world’s most translated novel, featured in 300 languages. But a drawing of an elephant inside a snake really needs no translation!

Translation facts about the most published works and authors are always fascinating. The most translated authors, by the way are:


      • Agatha Christie
      • Jules Verne
      • William Shakespeare

06. The Feast of St. Jerome is International Translation Day

St. Jerome is a celebrated translator from Christian history. He translated the Old Testament into Latin directly from the original Hebrew. His feast day, which marks his death on September 30th, has also become International Translation Day.

As the patron saint of translation, Jerome transcends religion. His prolific career was rich with written works and translation facts that make for an interesting story of their own.