Wildfires will be more common in a warming world

Trước tình trạng nóng lên toàn cầu, cháy rừng sẽ xảy ra ngày càng thường xuyên hơn  

Clever design of buildings and infrastructure can limit the damage

Tuy nhiên, các tòa nhà và cơ sở hạ tầng được thiết kế thông minh có thể hạn chế thiệt hại

California burns every year. But amid a record-breaking heatwave, 2020 is the fieriest year yet (see map). As The Economist went to press, more than 7,600 fires had burned over 2.5m acres (1m hectares) of land. The season still has months to run.

Mỗi năm, California lại rực lửa. Nhưng trong đợt nóng kỷ lục này, 2020 có lẽ là năm “nóng bỏng” nhất từ trước tới nay (xem bản đồ). Theo tờ The Economist, hơn 7600 đám cháy đã thiêu rụi hơn 1 triệu hecta đất, trong khi đó mùa khô vẫn còn kéo dài thêm vài tháng nữa.

That fits a long-term trend, for California’s wildfires are getting steadily worse. Blazes in the 2010s burned 6.8m acres on average, up from 3.3m acres in the 1990s. The fire season lasts nearly three months longer now than it did in the 1970s. Over the past decade, the state has spent an average of $3.7bn a year fighting fires. Add the cost of rebuilding, treating casualties and restoration, says Headwaters Economics, a think-tank, and that is perhaps a tenth of the total cost. Although smaller than this year’s, the 2018 fire season was particularly destructive. It killed 100 people and burned tens of thousands of buildings.

Tình trạng này sẽ còn tiếp diễn lâu dài, đặc biệt là khi các vụ cháy rừng tại California ngày càng trầm trọng hơn. Trong thập niên 2010, các vụ cháy đã thiêu rụi trung bình 2.7 triệu hecta rừng so với con số 1.3 triệu hecta của thập kỷ 1990. Mùa cháy rừng đã kéo dài hơn 3 tháng so với những năm 70 của thế kỷ trước. Trong 10 năm trở lại đây, toàn bang đã chi trung bình khoảng $3.7 tỷ mỗi năm để ứng phó với các đám cháy. Theo viện nghiên cứu Headwaters Economics, cộng thêm các chi phí như phí xây dựng lại, phí chăm sóc cho người bị thương và phí khắc phục có lẽ mới chỉ tương đương 1/10 tổng thiệt hại. Các vụ cháy rừng năm 2018, tuy nhỏ hơn so với năm nay, vẫn có sức công phá đặc biệt khủng khiếp với 100 người tử vong và hàng vạn tòa nhà bị phá hủy.

The reason is a double whammy of climate change and development. More homes are being built next to forests, in what experts call the “wildland-urban interface” (wui). A 2018 study estimated that roughly a third of American homes were in the wui. The problem is acute in California. Pricey housing has pushed people onto cheaper land close to the wilderness.

Nguyên nhân của thảm họa đến từ tác động kép của biến đổi khí hậu và sự phát triển nói chung. Ngày càng xuất hiện nhiều hộ gia đình ở gần các khu rừng, nơi được các chuyên gia gọi tên là “nền tảng đất hoang-đô thị” (wui). Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2018 ước tính có khoảng 1/3 hộ gia đình tại Mỹ định cư tại các wui. Đây là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng tại California khi giá nhà đất leo thang đã buộc người dân chuyển tới sinh sống tại những vùng đất rẻ hơn nằm tiếp giáp với rừng.

At the same time, climate change is extending the dry season, which stores up fuel for fires. In California, a chronic “megadrought”—in which dry years become more common and wet ones scarcer—is making matters even worse. One paper, citing tree-ring data, concluded that the drought, which started around 2000, is the second-worst in the past 1,200 years. It, too, has been linked to climate change.

Cùng với đó, mùa khô ngày càng kéo dài do biến đổi khí hậu, tạo điều kiện cho các đám cháy xảy ra. Tại California, hiện tượng “đại hạn hán” dai dẳng (hiện tượng khi các năm khô hạn diễn ra thường xuyên hơn và mùa mưa đến thưa thớt hơn) đang khiến vấn đề thêm trầm trọng. Một báo cáo đã trích dẫn dữ liệu tuổi thọ của cây tính theo phương pháp đếm số vòng gỗ qua mặt cắt ngang thân cây để đưa ra kết luận rằng, đợt hạn hán kéo dài từ khoảng năm 2000 cho đến nay là đợt hạn tồi tệ thứ hai trong vòng 1200 năm qua. Đợt hạn này cũng liên quan tới biến đổi khí hậu.

Since neither trend shows much sign of reversing, people on America’s west coast will have to learn to co-exist with more, and more frequent, fires. “It’s not that different to building on an earthquake-prone landscape,” says Max Moritz, a wildfire expert at the University of California at Santa Barbara. Buildings and communities can be built in such a way that fires sweep through them—or better still, around them—leaving them more-or-less intact. Infrastructure can be made more resilient. And forests themselves can be managed to reduce the risk of catastrophic blazes.

Đến nay vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy những tình trạng nói trên sẽ dần cải thiện. Vì vậy, người dân tại vùng bờ Tây nước Mỹ sẽ phải học cách sống chung với những đợt cháy rừng diễn ra ngày càng thường xuyên hơn. Max Moritz, một chuyên gia về cháy rừng tại Đại học California ở Santa Barbara cho hay: “Việc này không khác gì so với công tác xây dựng ở vùng dễ xảy ra động đất.” Các tòa nhà và khu dân cư có thể được thiết kế để khi lửa lan đến, hoặc tốt hơn là khi lửa lan vòng qua, các công trình vẫn hầu như giữ nguyên vẹn hiện trạng ban đầu. Ngoài ra, cơ sở hạ tầng có thể được củng cố, và các khu rừng cũng có thể được quản lý để giảm thiểu nguy cơ xảy ra các thảm họa cháy rừng.

Start with the buildings. Most buildings burn not when the flaming front of a fire reaches them, but when embers (also called “firebrands”) thrown off by distant fires land on them. A 2010 paper tracked how a 1991 fire in Oakland Hills burned steadily in a cluster of houses before embers were lifted by strong winds, landing on other houses hundreds of metres away and igniting more than a dozen new “spot fires”. Estimates of the share of buildings lost to firebrands vary, but all are large—between 60% and 90%.

Đầu tiên là các tòa nhà. Hầu hết các tòa nhà cháy không phải do bắt lửa trực tiếp, mà là do tiếp xúc với than hồng hoặc tro bụi (còn gọi là củi đang cháy dở - firebrand) từ các đám cháy từ xa. Một báo cáo năm 2010 đã ghi lại sự kiện vào năm 1991 ở Oakland Hills, khi một đám cháy từ từ thiêu rụi một dãy nhà trước khi gặp gió mạnh làm tro bụi bay đi và tiếp xúc với những ngôi nhà cách đó hàng trăm mét, từ đó tạo ra hàng tá những đám cháy nhỏ lẻ mới. Ước tính số lượng các tòa nhà bị cháy do than hồng hoặc tro bụi có thể dao động, nhưng hầu hết đều không phải là con số nhỏ, rơi vào khoảng 60% đến 90%.

Clever design can help make buildings resistant to fires that spread in this way. Materials such as concrete, adobe or stucco are a better bet than cladding walls in flammable wood. Some composite panels promise to hold back the flames for two hours or more. Gaps under roofs can be blocked up, to stop embers drifting in. Vents can be covered with mesh, or eliminated entirely. Heat-resistant windows, which are less likely to break, help keep firebrands out. Experts recommend a five-foot “non-combustible zone” around the base of homes.

Thiết kế thông minh có thể giúp các tòa nhà phản kháng tốt hơn với những đám cháy gây ra bởi tác nhân kể trên. Những vật liệu như xi măng, gạch sống hoặc vữa đều có khả năng kháng lửa tốt hơn tường ốp gỗ dễ cháy. Ngoài ra, các tấm pano được làm từ vật liệu composite có thể ngăn chặn lửa lây lan trong ít nhất 2 tiếng đồng hồ. Nên bịt toàn bộ các kẽ hở bên dưới mái nhà để ngăn chặn lửa than hồng bay vào. Các lỗ thông hơi có thể được che phủ bằng một lớp dây thép gai, hoặc thậm chí có thể gỡ bỏ hoàn toàn. Cửa sổ cách nhiệt có tác dụng ngăn chặn lửa từ than hồng bởi nó rất khó vỡ. Các chuyên gia cũng đề xuất nên khoanh một “vùng không bắt lửa” rộng khoảng mét rưỡi xung quanh nhà.

Neighbourhoods can be toughened up, too. In a report published in April, Dr Moritz and his colleague Van Bustic at the University of California in Berkeley describe how entire communities can be planned to resist fires. Building near water is one tactic. But moats are not the only defence. Open agricultural lands—including the vineyards common in the Napa Valley—can offer a useful buffer, too. Even golf courses can serve as firebreaks. Rather than lining the greens with homes, Dr Moritz suggests doing the opposite, and putting houses in the middle.

Cùng với đó, “sức đề kháng” của các vùng lân cận cũng có thể được cải thiện. Trong một báo cáo công bố vào tháng Tư, TS. Mortiz và Van Bustic, đồng nghiệp của ông tại đại học California ở Berkeley, đã miêu tả cách thức để giúp các cộng đồng kháng cự trước những đám cháy. Một trong số đó bao gồm việc xây dựng nhà cửa gần nguồn nước. Tuy nhiên, đào hào quanh nhà không phải là “tấm khiên” duy nhất. Các vùng đất nông nghiệp, bao gồm cả những vườn nho phổ biến tại thung lũng Napa, đều có thể được dùng để phòng cháy hiệu quả.  Thậm chí chúng ta có thể tận dụng sân gôn như một đai trắng phòng lửa. Ngoài ra, thay vì xây nhà bao quanh vườn tược, TS. Mortiz khuyên các hộ gia đình hãy làm ngược lại bằng cách dựng nhà giữa một vườn cây xanh.

Burying electricity lines can help avoid blackouts, as well as subsequent costly rebuilding. It can also prevent power lines themselves sparking fires. That is a persistent problem in California, and one which has cost Pacific Gas & Electric, a utility, billions in settlements. Australia, which also suffers from wildfires, has experimented with bunkers specially designed to withstand flames for an hour or more—long enough for a flaming front to move through. These offer a last-resort option for trapped residents.

Lắp đặt dây điện ngầm dưới lòng đất có thể hạn chế tình trạng mất điện cũng như giảm thiểu phí sửa chữa đắt đỏ đi kèm. Đồng thời, việc này cũng giúp ngăn chặn đường dây điện bắt lửa. Đây là một bài toán phổ biến tại California, đơn cử là Pacific Gas & Electric, một công ty cung cấp dịch vụ điện và gas, đã phải chi trả hàng tỷ đô la để giải quyết bài toán này. Cũng là một trong những nước phải gánh chịu hậu quả do cháy rừng, nước Úc đã thử nghiệm các hầm boong-ke được thiết kế đặc biệt để chống chịu lửa trong hơn một tiếng - khoảng thời gian vừa đủ để lửa đi qua. Đây có thể được coi là giải pháp cuối cùng cho những người bị mắc kẹt trong hỏa hoạn.

Sparking a change

Khơi mào đổi mới

But while options exist, adoption is slow. Firewise USA, a volunteer fire-resistance project, was launched in 2002. Nearly two decades later, only around 1,500 communities in America have signed up. One obstacle is the constant maintenance that must be carried out. Vegetation must be regularly thinned. Someone must take responsibility for empty sites. It can be hard to cajole second-home owners, who may visit only rarely, into doing their bit.

Tuy nhiên, cho dù đã có những giải pháp kể trên thì việc áp dụng chúng vẫn chưa được phổ biến rộng rãi. Firewise USA là một dự án tình nguyện được khởi xướng vào năm 2002 với mục đích hỗ trợ công tác phòng cháy chữa cháy. Tuy nhiên, sau gần hai thập kỉ, dự án mới chỉ có khoảng 1500 cộng đồng tại Mỹ đăng ký tham gia. Một khó khăn họ gặp phải đó là việc phải tiến hành bảo trì thường xuyên. Cây xanh cần được cắt tỉa liên tục, và vì vậy sẽ cần có người phụ trách trông các phần đất trống. Tuy nhiên, việc thuyết phục các chủ sở hữu “ngôi nhà thứ 2” tham gia vào công việc kể trên là một thử thách bởi họ chỉ thỉnh thoảng đến thăm những ngôi nhà này.

Homeowners and contractors often assume that fire-resistant buildings are more expensive, although Headwaters Economics reckons that, for newly built houses, the costs can be comparable. And fire-safe homes often come with secondary advantages, such as greater energy efficiency, which make them cheaper over time. But existing buildings need retrofitting, which comes with a heftier price tag. There are few carrots, and few sticks. The insurance industry offers little relief to those who fire-proof their homes. California’s legal requirements for building in the wui do not apply to existing buildings. Fire-hazard maps are inadequate.

Chủ nhà và nhà thầu thường cho rằng các tòa nhà kháng lửa có giá thành cao hơn, mặc dù theo viện Headwaters Economics, giá cả ở mức vừa phải đối với những ngôi nhà mới xây. Cùng với đó là những lợi ích thứ cấp từ loại hình nhà đất này, chẳng hạn như hiệu quả sử dụng điện tốt hơn và điều này sẽ giúp tiết kiệm chi phí về mặt lâu dài. Song, kèm theo đó là chi phí cải tiến, một khoản phí tương đối đắt đỏ. Có được thì cũng có mất. Nền công nghiệp bảo hiểm trợ cấp rất ít cho những người chịu gia cố nhà cửa để ứng phó với hỏa hoạn. Các quy định pháp luật tại California cho các tòa nhà tại wui không được áp dụng đối với các công trình nhà cửa đã được xây dựng. Ngoài ra, các bản đồ cảnh báo hỏa hoạn vẫn còn thiếu sự chi tiết.

Perhaps the biggest problem is cultural. “We see the impacts of fires, then turn around and rebuild largely in the same way and the same place, but expect things to go differently next time,” says David Shew, a former staff chief at the Department of Forestry and Fire Protection. “That’s the definition of insanity.” Mr Shew has seen resistance to change at all levels, from homeowners who have strong opinions about materials and aesthetics, to a hidebound construction industry, and even among firefighters themselves.

Vấn đề lớn nhất có lẽ nằm ở văn hóa. David Shew, cựu chánh văn phòng tại Bộ Kiểm Lâm và Bảo Vệ Chống Hỏa Hoạn cho biết: “Chúng ta nhận ra ảnh hưởng của những vụ hỏa hoạn, nhưng rồi chúng ta lại quay mặt đi và xây lại mọi thứ theo cùng một phương thức cũ và tại cùng một địa điểm cũ. Vậy mà, mọi người lại mong chờ mọi chuyện sẽ thay đổi. Đó chính là định nghĩa của sự điên rồ.” Ông Shew đã chứng kiến thái độ bảo thủ đến từ tất cả các dạng đối tượng, từ những chủ nhà phát biểu hùng hồn về vật liệu và tính thẩm mỹ cho tới nền công nghiệp xây dựng thủ cựu và thậm chí cả những người lính cứu hỏa.

Still, the measures work. New homes that have adhered to fire codes are far more likely to survive. And some communities are taking it upon themselves to be fire-smart. Circle Oaks is a small community of 180 houses dotted across a steep slope surrounded by tall oaks and madrones. In 2001, recognising their vulnerability, residents began investing around $50,000 to $90,000 each year into a fire-mitigation strategy. Vegetation is regularly cut back, manually or by goats. Extra water is stored on site, ready for firefighting, and hydrants have been upgraded. The residents conduct frequent fire-safety assessments.

Tuy nhiên, các biện pháp thực sự có phát huy tác dụng. Những ngôi nhà mới tuân thủ theo các quy tắc phòng cháy chữa cháy có khả năng kháng cự tốt hơn rất nhiều. Ở một vài nơi, người dân thậm chí tình nguyện nâng cao hiểu biết về phòng cháy chữa cháy. Circle Oaks là một cộng đồng dân cư nhỏ với 180 hộ gia đình phân bố lẻ tẻ dọc con dốc cao bao quanh bởi những tán cây sồi và madrone lừng lững. Vào năm 2001, người dân nơi đây đã nhận ra sự yếu thế của mình và từ đó đầu tư khoảng $50,000 đến $90,000 hàng năm cho chiến lược phòng cháy chữa cháy. Cây xanh thường xuyên được tỉa thủ công hoặc cho dê ăn. Khu vực có một hồ chứa nước dự trữ, sẵn sàng chống cháy khi hỏa hoạn xảy ra, cũng như vòi nước máy ngoài đường phố đã được nâng cấp. Người dân cũng thường xuyên thực hiện những bài đánh giá về quy tắc an toàn phòng cháy chữa cháy.

At half past midnight on October 9th 2017, they were told to evacuate. A fire on nearby Atlas Peak was heading in their direction. A handful of firefighters, led by Larry Carr, a Circle Oaks resident, did their best to beat back the flames. Circle Oaks’ fire-safety measures greatly aided the efforts—and its houses were saved from one of the worst wildfires to have swept through the region in living memory.

Quá nửa đêm ngày 9/10/2017, người dân ở đây được yêu cầu sơ tán do một đám cháy ở gần Atlas Peak đang lan đến khu vực của họ. Đội lính cứu hỏa được chỉ đạo bởi Larry Carr, một cư dân tại Circle Oaks, đã nỗ lực hết sức để ngăn chặn đám cháy. Những biện pháp an toàn của Circle Oaks cuối cùng đã phát huy tác dụng, cứu các hộ dân cư ở đây thoát khỏi một trong những vụ cháy rừng tệ nhất trong ký ức loài người.